Người gia trưởng thường có xu hướng đưa ra quyết định thay cho người khác, vì bản thân tin rằng lựa chọn của họ là vì lợi ích tốt nhất của mọi người liên quan. Tuy nhiên, cách suy nghĩ và hành động này vô tình hạn chế khả năng tự đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm về hành động của người khác. Ví dụ, trong bối cảnh gia đình, một người cha gia trưởng có thể vô tình kìm hãm sự phát triển của con cái mình bằng cách liên tục đưa ra quyết định thay mặt cho chúng.
Gia trưởng là gì?
Trong cuộc sống hàng ngày, “gia trưởng” là từ thường dùng để đề cập đến những người có tính cách độc đoán và thích kiểm soát hoặc cái tôi của họ lớn. Tuy nhiên, ý nghĩa ban đầu của gia trưởng lại không hàm ý tiêu cực, nó đơn thuần là một thuật ngữ mà khái niệm cũng như mô tả tính chất được nghiên cứu và làm rõ trong nhiều năm. Vậy, gia trưởng chính xác là gì?
Gia trưởng (paternalism) là một hệ tư tưởng nhấn mạnh vai trò và vị trí của đàn ông trong gia đình. Khái niệm này bắt nguồn từ thời kỳ Nho giáo và đại diện cho cách suy nghĩ do nam giới thống trị. Theo hệ tư tưởng này, đàn ông được coi là những nhân vật chính có khả năng tạo dựng và nuôi dưỡng gia đình, và rộng hơn là xây dựng và phát triển xã hội. Do đó, đàn ông được coi là thành viên quan trọng nhất và là trung tâm của gia đình.
Trong xã hội xưa, người phụ nữ phải tuân thủ "tam tòng": Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. Nghĩa là, một người phụ nữ phải vâng lời cha mình ở nhà, vâng lời chồng sau khi kết hôn và vâng lời con trai nếu chồng qua đời. Chính quan niệm này đã đóng khuôn, giới hạn người phụ nữ vào vai trò phục tùng, hành động và quyết định của họ luôn do bị một người nam giới kiểm soát.
Định nghĩa mới nhất từ Từ điển Đại học Cambridge mô tả gia trưởng là một hệ thống mà một số cá nhân nắm giữ quyền lực và có xu hướng hành động, suy nghĩ hoặc đưa ra quyết định thay mặt cho người khác, thường buộc người khác phải hành động theo ý muốn của họ. Mặc dù những việc mà một người đàn ông gia trưởng làm có thể hướng đến lợi ích của người khác, nhưng hành vi này cuối cùng lại ngăn cản người khác phát triển khả năng tự chịu trách nhiệm cho cuộc sống của chính họ.
Hiểu được nguồn gốc lịch sử và văn hóa của thuật ngữ "gia trưởng" giúp chúng ta nhận ra tác động sâu sắc của nó đối với các cấu trúc xã hội và hành vi của cá nhân. Nhận thức này rất quan trọng trong việc giải quyết và thách thức những hạn chế do các hệ thống gia trưởng áp đặt, từ đó thúc đẩy một xã hội công bằng và toàn diện hơn cho tất cả mọi người.
Tính cách của người gia trưởng như thế nào?
Theo nghĩa gốc, gia trưởng không mang ý nghĩa tiêu cực. Nó chỉ đơn giản chỉ những người đứng đầu, những cá nhân có khả năng đảm nhiệm trách nhiệm quan trọng trong gia đình. Tuy nhiên, khi chúng ta đi sâu vào tính cách và thái độ của người gia trưởng, một số đặc điểm thường xuất hiện có thể có cả tác động tích cực và tiêu cực.
Người gia trưởng thường có tính cách áp đặt, bảo thủ và thích kiểm soát. Họ có xu hướng ép buộc người khác phải tuân theo ý muốn của mình, thể hiện qua những đặc điểm như cáu kỉnh, khó chịu và tức giận. Chính tính cách quyết đoán này mà người gia trưởng thường đạt những thành tựu cao trong các nỗ lực nghề nghiệp của họ. Khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng và chắc chắn của họ có thể thúc đẩy thành công trong môi trường làm việc đòi hỏi sự lãnh đạo mạnh mẽ và định hướng rõ ràng.
Tuy nhiên, những yếu tố góp phần vào thành công nghề nghiệp của họ thường cản trở kỹ năng giao tiếp và quản lý nhóm của họ. Người gia trưởng có thể gặp khó khăn trong việc thúc đẩy môi trường làm việc cởi mở và hợp tác, dẫn đến xung đột và thiếu tinh thần làm việc nhóm gắn kết.
Trong bối cảnh gia đình, những người gia trưởng thường khiến bầu không khí nặng nề, ngột ngạt, dễ xảy ra xung đột. Bản chất kiểm soát và xu hướng áp đặt ý chí của họ có thể khiến các thành viên trong gia đình cảm thấy bị hạn chế và không thoải mái, kết quả là người thân thường tránh tương tác với người có tính cách gia trưởng.
Dấu hiệu nhận biết một người gia trưởng là gì?
Dấu hiệu của một người đàn ông gia trưởng như sau:
Thích kiểm soát mọi thứ
Một người đàn ông gia trưởng thường tìm cách quản lý mọi khía cạnh của cuộc sống, từ các quyết định tài chính đến thói quen hàng ngày.
Muốn mọi người tuân theo ý muốn của mình
Anh ta mong đợi sự tuân thủ từ người khác, tin rằng cách của mình là cách tốt nhất và duy nhất.
Luôn nghĩ mình đúng
Người gia trưởng luôn có niềm tin vững chắc vào sự đúng đắn của bản thân, họ hiếm khi cân nhắc đến quan điểm của người khác.
Muốn mọi người nhận được sự giúp đỡ
Người gia trưởng luôn thích mình là người đưa ra sự hỗ trợ, củng cố vai trò của mình là nhân vật trung tâm trong cuộc sống của người khác.
Luôn cho rằng công việc nhà phải do phụ nữ làm
Một người đàn ông gia trưởng sẽ giữ quan điểm truyền thống về vai trò giới tính, luôn cho rằng phụ nữ mới là người phải xử lý và chu toàn các công việc trong gia đình, chẳng hạn như chuyện bếp núc, nuôi dạy con cái,...
Sẵn sàng sử dụng bạo lực để đạt được mục tiêu của mình
Trong những trường hợp cực đoan, người đàn ông gia trưởng có thể dùng đến sự hung hăng hoặc bạo lực để duy trì quyền kiểm soát.
Tin vào khả năng vượt trội của mình
Đàn ông gia trưởng thường tin vào các kỹ năng đặc biệt của mình trên nhiều lĩnh vực và có xu hướng đánh giá thấp năng lực, kỹ năng của người khác.
Nghĩ rằng mình tạo ra lợi ích tốt nhất cho tất cả
Đối với tính cách của người gia trưởng, họ thực sự tin rằng các quyết định của mình mang lại nhiều lợi ích nhất cho cá nhân và toàn thể nhóm.
Thực hiện quyền kiểm soát bằng cách cung cấp nguồn lực
Người gia trưởng thường sẽ chịu trách nhiệm về tiền bạc, kiến thức và đưa ra các quyết định quan trọng cho người khác.
Tóm lại, có rất nhiều dấu hiệu giúp chúng ta nhận biết được người gia trưởng là gì. Những dấu hiệu này là rất quan trọng để hiểu được động lực của hành vi gia trưởng cũng như tác động của nó đến các mối quan hệ và sự phát triển cá nhân.
Xem thêm:
- Kiệt sức về tinh thần là gì? Làm sao có thể phục hồi?
- Bí quyết giúp cải thiện sức khỏe tinh thần hiệu quả
- Suy sụp tinh thần - Vấn đề không thể xem thường ngày nay
- Kiệt quệ cảm xúc là gì? Dấu hiệu và cách khắc phục
Linh lan
