Soạn bài Mắc mưu Thị Hến | Ngữ văn 10 Cánh Diều (Chi tiết nhất)

Trích đoạn “Mắc mưu Thị Hến” được trích trong vở tuồng nổi tiếng Ngao, Sò, Ốc, Hến. Hãy cùng BUTBI tìm hiểu về trích đoạn này qua bài soạn bài Mắc mưu Thị Hến SGK Ngữ văn 10 Cánh diều tập 1 nhé!

Bài viết tham khảo thêm:

• Soạn bài Tự đánh giá Tỏ lòng (Thuật hoài)
• Soạn bài Xúy Vân giả dại
• Soạn bài Thị Mầu lên chùa

I - Chuẩn bị | Mắc mưu Thị Hến Ngữ văn 10 Cánh Diều

1. Thể loại

- Mắc mưu Thị Hến thuộc thể loại Tuồng hài

- Tuồng là một loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống của dân tộc, do các tác giả dân gian sáng tác và lưu truyền tới ngày nay.

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

Đoạn trích “Mắc mưu Thị Hến” được trích ở trong vở tuồng nổi tiếng “Ngao, Sò, Ốc, Hến”.

3. Bố cục Mắc mưu Thị Hến

- Phần 1: Từ đầu → “sẽ bày tự tình”: Thoại giữa Nghêu và Thị Hến

- Phần 2: Tiếp đến → “hễ phá giới tức hành trảm quyết”: Thoại giữa Đề Hầu và Thị Hến

- Phần 3: Tiếp đến → “giữ dạ đừng ham của lạ”: Thoại giữa Huyện Trìa, Đề Hầu và Thị Hến

- Phần 4: Phần còn lại: Kết thúc vở tuồng

4. Tóm tắt Mắc mưu Thị Hến

Ốc và Ngao ăn trộm tại nhà phú hộ Trùm Sò sau đó đem bán tang vật cho Thị Hến. Lý Hà phát hiện của gian và trói Thị Hến lên quan huyện để xét xử. Do quan huyện và thầy Đề u mê trước vẻ đẹp của Thị Hến nên đã tha bổng cho nàng. Nghêu là một tên thầy tu phá giới, sa đọa cũng có ý với Thị Hến. Hến đã dùng mưu và mời cả ba đến nhà vào một buổi tối. Tại đây đã diễn ra một cuộc hội ngộ giữa 3 tên háo sắc đầy bẽ bàng và nhục nhã.

5. Giá trị nội dung

- Thị Hến đại diện cho hình ảnh người phụ nữ Việt hiện đại, mưu trí, ứng biến tinh tế và vô cùng khôn khéo trước mọi tình huống.

- Thầy Để, Nghêu và Quan Huyện: Phơi bày những thói hư tật xấu, bộ mặt tham lam hèn nhát, giả dối với những dục vọng tầm thường của tầng lớp cường hào ác bá thời phong kiến.

6. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật xây dựng nên tuyến nhân vật với tính cách đa dạng thể hiện được mọi góc nhìn về xã hội đương thời

- Tình huống tuồng đắt giá giúp những nhân vật bộc lộ hết bản chất

II - Đọc hiểu | Soạn bài Mắc mưu Thị Hến Ngữ văn 10 Cánh Diều

Câu 1 (Trang 69, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Chú ý tới các chỉ dẫn sân khấu để xác định được ngôn ngữ và hành động của mỗi nhân vật.

Hướng dẫn trả lời:

- Nhân vật Nghêu: Tiếng Đề Hầu kêu cửa, Từ gầm giường bò ra.

- Nhân vật Đế Hầu: vào, trốn, Huyện Trìa tới, ông Huyện vào; Nói ngoài cửa, Lổm cổm bò ra.

- Nhân vật Thị Hến: Nghêu chui xuống gầm phản.

- Nhân vật Huyện Trìa: Hạ.

Câu 2 (Trang 70, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Hình dung cử chỉ, thái độ, điệu bộ và hành động của Nghêu khi biết được Đề Hầu đang gõ cửa nhà Thị Hến.

Hướng dẫn trả lời:

- Nghêu khi biết được Đề Hầu đang gõ cửa nhà Thị Hến thì ngạc nhiên và hoảng loạn kiếm tìm chỗ để trốn.

Câu 3 (Trang 70, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Đoán xem Thị Hến sẽ làm điều gì với Đề Hầu.

Hướng dẫn trả lời:

Em đoán rằng Thị Hến sẽ mở cửa mời Đề Hầu vào nhà và dùng những lời lẽ ngon ngọt để nói với Đề Hầu nhằm dụ hắn mắc mưu (tình cảm gắn bó lâu dài, không thay đổi vậy nên chuyện ân ái nên thong thả uống rượu trà vui chơi), giả bộ hỏi về việc nếu tu mà phá giới nhằm tạo sự hiềm khích giữa Đề Hầu với Nghêu.

Câu 4 (Trang 71, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Đoán xem Nghêu cảm thấy như thế nào sau khi nghe lời phán của Đề Hầu.

Hướng dẫn trả lời:

- Theo em, Nghêu sẽ cảm thấy lo sợ, hoang mang khi nghe lời phán của Đề Hầu.

Câu 5 (Trang 71, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Hình dung gương mặt, cử chỉ, thái độ của tên Đề Hầu khi nghe tiếng quan huyện.

Hướng dẫn trả lời:

- Nghe thấy tiếng quan huyện, tên Đề Hầu ngạc nhiên, mặt biến sắc, sợ hãi đến kinh hồn. Nếu như bị phát hiện thì Đề Hầu sẽ khổ vậy nên mà hắn ta đi tìm chỗ để trốn.

Câu 6 (Trang 73, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Chú ý tới hành động của Nghêu.

Hướng dẫn trả lời:

- Từ gầm giường bò ra, Nghêu dùng những lời lẽ ngon ngọt để nịnh quan huyện, lợi dụng cơ hội đó để tố cáo tội Đề Hầu “chỉ thị dâm ô chi loại!”

- Đưa ra lý lẽ nhằm đe dọa Đề Hầu: “thầy tu mà phá giới cùng lắm chỉ bị đánh đòn còn thầy Lại phạm giam thì phải chết” .

Câu 7 (Trang 73, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Chú ý tới hành động của Đề Hầu

Hướng dẫn trả lời:

- Hành động của Đề Hầu: Lổm cổm bò ra ngoài, tố cáo Thị Hến và Nghêu mưu mẹo lừa gạt hắn ta đến đây và chịu lỗi trước quan huyện.

Câu 8 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Cả ba nhân vật đã đi ra khỏi nhà Thị Hến với tâm trạng như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

- Ba nhân vật đều cảm thấy bực tức, xấu hổ, ăn năn và dặn với lòng sẽ không bao giờ ngứa nghề, tham của lạ.

II - Trả lời câu hỏi cuối bài | Soạn bài Mắc mưu Thị Hến Ngữ văn 10 Cánh Diều

Câu 1 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Xác định bối cảnh (thời gian, không gian) và các nhân vật tham gia câu chuyện ở trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến. Hãy tóm tắt lại nội dung đoạn trích.

Hướng dẫn trả lời:

- Không gian và thời gian ở trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến là một không gian hẹp chỉ có từ nhà thị Hến ra tới cửa khi có người đến, thời gian là vào lúc trời tăm tối.

- Nhân vật tham gia: Thị Hến, Nghêu, Đề Hầu, huyện Trìa.

- Tóm tắt nội dung đoạn trích: Ốc và Ngao ăn trộm tại nhà phú hộ Trùm Sò sau đó đem bán tang vật cho Thị Hến. Lý Hà phát hiện của gian và trói Thị Hến lên quan huyện để xét xử. Do quan huyện và thầy Đề u mê trước vẻ đẹp của Thị Hến nên đã tha bổng cho nàng. Nghêu là một tên thầy tu phá giới, sa đọa cũng có ý với Thị Hến. Hến đã dùng mưu và mời cả ba đến nhà vào một buổi tối. Tại đây đã diễn ra một cuộc hội ngộ giữa 3 tên háo sắc đầy bẽ bàng và nhục nhã.

Câu 2 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Phân tích một số yếu tố giúp tạo ra tiếng cười trong đoạn trích: Tình huống, hành động và ngôn ngữ của các nhân vật,…

Hướng dẫn trả lời:

- Yếu tố tạo ra tiếng cười ở trong đoạn trích trên xuất phát từ ngôn ngữ và hành động của nhân vật Nghêu, Nghêu được biết tới là ông bói mù, với những câu nói tếu táo, hài hước.

- Nghêu tới nhà Thị Hến để tán tỉnh nàng nhưng hắn chưa kịp làm gì thì thấy Đề Hầu gõ cửa đến. Khi ấy hắn lo sốt vó, hoang mang, sợ hãi đã nhanh chóng tìm chỗ trốn “Trốn chỗ nào khác chỉ cho min / (Chớ) Ra cửa có thầy Đề đứng đó!” Sợ bị phát hiện nên Nghêu đã chui xuống gầm phản nhà Thị Hến.

- Hành động của một kẻ nhút nhát, sợ sệt. Nhưng rồi sau khi nghe Huyện Trìa nói về việc “Phàm tu hành mà đã xuất gia | Có phá giới đánh đòn phát lạc” thì Nghêu từ gầm phản chui ra và thay đổi bộ mặt vui vẻ, nịnh hót khen những lời của Huyện Trìa là đúng đắn và khác hoàn toàn so với lúc đầu khi tên Đề Hầu đến, Nghêu đã lật mặt thay đổi cảm xúc tuy rằng vẫn còn run sợ nhưng hắn lại ngon ngọt. Tác giả đã rất thành công trong việc sử dụng ngôn ngữ hành động để tạo tiếng cười.

Câu 3 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của một số chỉ dẫn sân khấu có ở trong văn bản Mắc mưu Thị Hến.

Hướng dẫn trả lời:

- Một số chỉ dẫn sân khấu như: Tiếng Đề Hầu kêu cửa, Nghêu chui xuống gầm phản, trời trời, Đề Hầu vào, hứ, Huyện Trìa tới, Đề Hầu trốn, chui choa, Huyện Trìa vào, uầy, từ gầm giường bò ra….

- Tác dụng của những chỉ dẫn sân khấu: Giúp cho tác phẩm trở nên sinh động, tạo tiếng cười sảng khoái, khiến cho không khí vở tuồng càng về sau trở nên hấp dẫn. Đây cũng được coi là một phần tạo nên cái hay, cái đặc sắc cho nghệ thuật tuồng. Những chỉ dẫn sân khấu này đã giúp cho các nhân vật tỏa sáng, bộc lộ rõ bản chất, cá tính nhân vật.

Câu 4 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Trong văn bản này, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ đối với các nhân vật như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

Trong văn bản, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ châm biếm, phê phán với các nhân vật thông qua các hành động, ngôn ngữ. Tác giả phơi bày cho chúng ta thấy những thói hư tật xấu, bộ mặt tham lam đầy giả dối, hèn nhát với những dục vọng tầm thường của tầng lớp cường hào ác bá thời phong kiến. Còn đối với Thị Hến - người đàn bà góa chúng ta lại thấy trong cô có sự khao khát được bảo vệ, được hạnh phúc, Hến trẻ trung, xinh đẹp, thông minh có nhưng trong mắt mọi người nàng lại là một người lẳng lơ, điêu ngoa. Tất cả đều được tác giả dân gian khắc họa đầy đủ diện mạo qua bức tranh làng quê phong kiến buổi suy tàn.

Câu 5 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Em ấn tượng nhất với chi tiết, hình ảnh nào ở trong đoạn trích? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

- Em ấn tượng nhất với chi tiết cuối cùng của nhân vật Thị Hến sau khi Nghêu, Đề Hầu, Huyện Trìa tức giận rời khỏi nhà nàng. Bởi vì hình ảnh này cho thấy được trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam, cả ba tên đều có chức, có quyền mà lại bị mắc mưu của một người đàn bà góa, một người phụ nữ chân yếu tay mềm. Mưu kế đã thành công vang dội và dạy dỗ cho đám người đấy hết thói làm càn như “đến nhà làm bậy”, “tới ngõ nói điêu”,…

Câu 6 (Trang 74, SGK Ngữ Văn 10 Cánh diều - Tập 1)

Tiếng cười trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến còn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

- Tiếng cười trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến rất có ý nghĩa đối với cuộc sống ngày hiện nay.

⇒ Đây là vở tuồng hài dân gian, tiếng cười ở trong vở tuồng này có ý nghĩa vô cùng to lớn, không chỉ giúp người xem sảng khoái tinh thần sau ngày dài làm việc mệt nhọc, mà nó còn là những một bài học thâm thúy đáng suy ngẫm rất nhiều. Xem tuồng ta cảm thấy như cả bầu trời tuổi thơ đang ùa về, không gian và bối cảnh mang đậm nét thôn quê Bắc Bộ, có thể xã hội hiện đại đã phát triển nhiều thứ mới cao cấp hơn ra đời nhưng chỉ có tiếng cười trong tuồng không khiến chúng ta nhàm chán, không khiến chúng ta mất đi sự háo hức ngóng từng giai đoạn bởi tuồng vẫn giữ được yếu tố truyền thống hấp dẫn.

Trên đây là bài hướng dẫn soạn bài Soạn bài Mắc mưu Thị Hến trong chương trình SGK Ngữ văn 10 Cánh diều tập 1. Hãy tham khảo thật kĩ và chuẩn bị thật tốt bài soạn cho tiết học văn trên lớp sắp tới nhé!